rivatisering van de gezondheidszorg

Ook onder artsen leven sterk verschillende visies op de organisatie van de gezondheidszorg. Daarom is het belangrijk dat hun inbreng gebeurt via democratisch verkozen vertegenwoordigers. De BVAS van Dr. Moens, goed voor 7 van de 12 zitjes in de Nationale Commissie Geneesheren-Ziekenfondsen, toonde zich in het verleden geregeld voorstander van een privatisering van de ziekteverzekering. Wij hebben ons destijds samen met hen verzet tegen het invoeren van de richtlijn Bolkestein in de gezondheidszorg, dit staat uiteraard haaks op het verdedigen va privatisering. Voor het KARTEL waartoe onze vereniging behoort, is een solidair gedragen gezondheidszorg essentieel. Eenvoudig komt het hier op neer: kan je, als je zelf niets te kort hebt, echt gelukkig zijn als je buurman zijn huis moet verkopen omdat zijn kind ernstig ziek is? Kan je als arts echt gelukkig zijn in de uitoefening van je beroep als je weet dat veel patiënten uw goede raad niet zullen kunnen opvolgen omdat ze er de middelen niet voor hebben?

Allicht zullen de voorstanders van privatisering stellen dat het niet de bedoeling is om de volledige gezondheidszorg te privatiseren. Ze vermijden echter angstvallig om aan te geven welke stukken dan wel. De eerstelijnszorg, want goedkoop? De kinesitherapie, want luxe? De tandzorg, want niet levensnoodzakelijk? Geen terugbetaling meer boven de 80 jaar? Het uitstellen van zorg om financiële redenen zal een contraproductief effect hebben wanneer de patiënt zich in een later stadium met verder gevorderde pathologie aanbiedt. Preventieve zorg zal wellicht als eerste sneuvelen.  Telkens er een budgettair probleem opduikt zal de basisverzekering verder uitgehold worden. Wie nu niet de moed heeft om de nodige keuzes te maken zal die allicht volgend jaar ook niet hebben. De theorie van het hellend vlak.
Ook de ziekenfondsen zijn met hun hospitalisatieverzekeringen hun doel aan het voorbij schieten. Hun product wordt gepromoot om ‘essentiële zorg, die buiten de RIZIV-terugbetaling valt’ te vergoeden. Dit is bijna een aansporing om noodzakelijke zorg uit het solidaire pakket te lichten.
In de VS heeft 15% van de bevolking op geen enkel ogenblik van het jaar enige ziekteverzekering en 30% niet gedurende periodes van het jaar, afhankelijk van de tewerkstelling. Zien of Obamacare dat snel gaat veranderen. Ook bij ons worden privéverzekeringen meestal aangeboden door de werkgever. Ook bij ons beginnen werkgevers vanwege de stijgende kosten uit te kijken naar goedkopere verzekeraars. Wat dan met wie niet werkt? Een goedkopere polis betekent dat het te verzekeren risico moet gereduceerd worden. Een sluitende dekking voor gezondheidszorg moet levenslang doorlopen en mag, zeker met de toenemende chronische aandoeningen, niet afhangen van toevalligheden zoals de keuze van werkgever. Zullen de burgers tevreden zijn wanneer ze, na een leven lang betaald te hebben zonder ziek te zijn, vanaf hun pensioen geconfronteerd worden met hoge premies, als ze al niet uitgesloten worden omwille van hun leeftijd? Diverse polissen hanteren verschillende selectie- en uitsluitingscriteria. Niet zelden stellen patiënten te laat vast dat ze de kleine lettertjes niet zorgvuldig genoeg gelezen hadden en niet vezekerd blijken voor de aandoening die hen op dat ogenblik treft. Er zijn voorbeelden van patiënten die via de rechtbank hun noodzakelijke zorg van de verzekeraar moeten afdwingen.
Sommigen stellen privatisering gelijk met het verdedigen van de vrije geneeskunde. Zij lijken niet te beseffen dat de vrijheid van diagnose en behandeling nergens meer aan banden gelegd wordt dan in een rigied managed care systeem. In de VS krijgen de CEO’s van verzekeringsinstellingen een verlonig waar zelfs bankiers jaloers zouden op worden. Sommige zijn beursgenoteerd en moeten dus een return aan hun aandeelhouders uitkeren. M.a.w. veel geld uit de sector wordt besteed aan alles behalve de zorg voor de patiënt. Binnen de kortste keren zal de arts geconfronteerd worden met een belangenconflict tussen de patiënt en de aandeelhouders. Niet meteen de eed die we allen hebben afgelegd.
Privéverzekeringen zijn aanvaardbaar voor supplementaire of luxediensten die niet essentieel zijn voor de gezondheid. Voor  evidence based technologieën of geneesmiddelen zijn ze niet aanvaardbaar want deze zorg moet voor iedereen beschikbaar zijn.
Onze huidige, zogenaamd solidaire financiering vertoont nog belangrijke lacunes. De ziekenhuizen worden jaarlijks met vele honderden miljoenen euro ondergefinancierd. In een aantal ziekenhuizen stapelen de onbetaalde facturen zich op terwijl de idee van een solidaire gezondheidszorg toch niet was om die solidariteit te laten dragen door de artsen en het personeel van enkele individuele ziekenhuizen?

Zullen artsen in een geprivatiseerde sector meer verdienen? Niet alle burgers zijn welgesteld. Hoewel ze wellicht bereid zijn om voor hun gezondheid een hoge prijs te betalen, hun middelen zijn eindig. In België is het artsenberoep maar aantrekkelijk geworden na de wet op de verplichte ziekteverzekering in 1964. Macro-economisch zal in een geprivatiseerd systeem minder zorg worden aangeboden. Mogelijk  zal de totale kostprijs hoger zijn maar een kleiner aantal mensen, zij die het kunnen betalen, zullen zorg gekregen hebben.

Het is een absolute fictie te denken dat in een geprivatiseerd systeem geen keuzes zouden moeten gemaakt worden. De vraag is alleen of we die keuzes collectief en op wetenschappelijke basis maken dan wel individueel en op commerciële basis. Op de vraag hoe men het best de ontsporende kosten in de gezondheidszorg in de VS kan beheersen antwoordde 33% hiervoor te rekenen op meer overheidsinbreng en -controle!  Het zoeken naar een perfect systeem mag ons niet beletten om nu reeds een aantal noodzakelijke keuzes te maken en de nodige maatregelen te nemen om het doel zo dicht mogelijk te benaderen. Die omvatten o.m. een versterking van de huisarts-patiëntbinding, een betere samenwerking tussen huisartsen en specialisten met vlotte elektronische communicatie, een vervanging van de exclusieve prestatiebetaling door een meer gemengde (deels geforfaitariseerde) vergoeding waar aangewezen, prioriteit voor de herwaardering van de intellectuele acten (de tijd die een arts met zijn patiënt bezig is), aparte (gemeenschaps-)budgetten voor research en onderwijs voor de universitaire ziekenhuizen, een individuele responsabilisering van alle actoren.
Ook de patiënten dragen een verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid van het systeem. Bij chronische aandoeningen is de inbreng van de patiënt groot en soms doorslaggevend (dieet, rookgedrag,…). Is het hoge ziekteverzuim in verschillende sectoren wel steeds even gewettigd? Is de alsmaar kortere werkduur verenigbaar met een duurzame solidaire sociale bescherming? Zijn de verwachtingen wel steeds even realistisch?

We moeten ons geen illusie maken dat het wegwerken van misbruiken alleen de zaak definitief zal oplossen. De vraag zal dan niet zijn of we ons solidair systeem kunnen blijven betalen maar wel of we dat willen. Als 90% van de bevolking gezondheid als het hoogste goed beschouwt dan moet het Parlement uiteindelijk beslissen of er meer subsidies gaan naar gezondheid en bv. minder naar de gratis treinrit naar de kust of naar het ticket voor de opera.  Die vraag kan echter maar op een geloofwaardige manier behandeld worden indien eerst de misbruiken en de onverklaarbare variabiliteit in de zorg zijn weggewerkt. Door artsen.