OPINIE : Griepvaccinatie door de burgerlijk ingenieur

Minister Vandenbroucke heeft op 20 juli jl. een wetsontwerp doen goedkeuren door de ministerraad dat apothekers wil toelaten om het griepvaccin toe te dienen.

Voor ASGB/Kartel is dit (minstens) een brug te ver. In speciale COVID-tijden oké, maar dat is de rode lijn die we wensen te trekken.

Bestuurslid Arnout Van Den Kieboom heeft een en ander  treffend verwoord in het hierna volgend opiniestuk.    

Vaccinatie door de burgerlijk ingenieur!

In een tijd waarin er steeds meer vraag is naar verlichting van de werkdruk van artsen, wordt soms een beroep gedaan op de meest onverwachte groepen professionals om cruciale taken op zich te nemen. Een dergelijk voorstel, dat zowel verontrustend als absurd klinkt, is het idee om burgerlijk ingenieurs in te zetten voor het toedienen van vaccinaties. Terwijl we dit voorstel als belachelijk van de hand wijzen, rijst de vraag waarom een vergelijkbaar idee om apothekers het griepvaccin te laten toedienen als minder absurd wordt beschouwd. Het is van cruciaal belang om te erkennen dat het behoud van de juiste verantwoordelijkheden binnen de gezondheidszorg van vitaal belang is voor de veiligheid en kwaliteit van de zorg. Apothekers hebben, ondanks hun waardevolle rol in de farmacie, simpelweg niet de vereiste specifieke training en expertise om veilig en effectief vaccinaties toe te dienen. De vraag blijft dan ook hangen: waarom blijft dit idee keer op keer naar boven komen?

Misschien komt dit doordat we in het buitenland een vergelijkbare evolutie zien in sommige landen, waarbij de gezondheidszorg volledig anders is georganiseerd. In België hebben we er als artsen voor gezorgd dat de gezondheidszorg bijzonder toegankelijk is. De honoraria, met name in de eerste lijn, vormen geen drempel. Zijn er dan onvoldoende praktijken? Nee, dat is ook niet het geval (hoewel sommigen dit beweren, maar hier kom ik later nog op terug). Met andere woorden, er is geen enkele reden om dit te moeten doen, behalve dan dat de apothekers blijkbaar dikke vriendjes zijn met de minister die hen keer op keer voortrekt.

Als artsen vakbond zijn wij ook toegewijd aan het waarborgen van de hoogste kwaliteit van zorg voor patiënten. Hoewel het belang van een brede toegang tot vaccinaties niet kan worden ontkend, zijn er specifieke redenen waarom deze verschuiving van verantwoordelijkheid van de huisarts naar de apotheker geen goed idee is.

Ten eerste willen we benadrukken dat de taak van preventie binnen de gezondheidszorg altijd duidelijk bij de huisarts heeft gelegen. De huisarts speelt een essentiële rol bij het waarborgen van de gezondheid van individuen en gemeenschappen door middel van preventieve zorg, waaronder vaccinaties. Het is de huisarts die een uitgebreid medisch dossier van de patiënt heeft en de meest geschikte vaccinatiestrategie kan bepalen op basis van de individuele medische geschiedenis en eventuele risicofactoren. Bovendien is het de taak van de huisarts om een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad te bereiken binnen zijn of haar populatie.

Een andere zorgwekkende kwestie is dat het toestaan van apothekers om zowel voorschrijver als toediener te worden van het griepvaccin een duidelijke overlap van rollen en verantwoordelijkheden met zich meebrengt (iets was trouwens sinds 12 april 1958 reeds verboden werd bij wet!). Het voorschrijven van medicijnen en het toedienen van vaccinaties zijn verschillende aspecten van de medische praktijk die gescheiden moeten blijven om de veiligheid en effectiviteit van de zorg te waarborgen. Door deze taken in één hand te leggen, kunnen er potentiële belangenconflicten ontstaan die de kwaliteit van de zorg in gevaar brengen. Bijvoorbeeld, het toedienen van een minderwaardig vaccin dat meer geld oplevert voor de apotheker.

Bovendien is er een aanzienlijk conflict in werkterrein tussen huisartsen en apothekers. Hoewel beide beroepen een belangrijke rol spelen in de gezondheidszorg, zijn hun verantwoordelijkheden en expertisegebieden duidelijk verschillend. Het introduceren van apothekers als toedieners van het griepvaccin kan leiden tot verwarring en verstoring van de werkprocessen, wat uiteindelijk de kwaliteit en coördinatie van de zorg kan aantasten.

Een laatste punt dat we willen benadrukken, is dat apothekers niet specifiek zijn opgeleid om te handelen in urgente situaties die zich kunnen voordoen bij het toedienen van vaccinaties. Het beheren van mogelijke complicaties of bijwerkingen vereist kennis, ervaring en training die specifiek gericht zijn op acute medische situaties. Apothekers hebben doorgaans geen stages voltooid in ziekenhuizen of andere zorginstellingen waar ze blootgesteld worden aan dergelijke situaties, wat een potentieel risico vormt voor de patiëntveiligheid.

Ah ja, ik zou nog terugkomen op het facet: zijn er voldoende huisartsenpraktijken voor deze taak? Als de minister eens de tijd zou nemen om twee seconden te luisteren naar de noodzaak van de moderne praktijk, dan zou hij weten dat we al jaren vragen om een praktijkverpleegkundige. Momenteel wordt deze gereserveerd voor artsen die in de new deal instappen, wat neerkomt op pure discriminatie. Een praktijkverpleegkundige zou de huidige praktijken kunnen ondersteunen, zodat artsen voldoende tijd hebben voor hun kerntaken, waaronder vaccinatie.

Bovendien zijn we ook al lang vragende partij om nutteloze attesten af te schaffen. Lang leve de blauwe krokodil! Maar ook hier verandert er eigenlijk niets. En dan verwacht men dat we de apothekers een van onze kerntaken laten uitvoeren? Daar bedanken we voor!

Om deze redenen steken we onze hand uit naar onze collega's van BVAS en AADM om hier een gemeenschappelijk front te vormen en duidelijk te stellen dat dit een rode lijn is die men best niet overschrijdt. Laten we gezamenlijke acties afspreken voor het geval dat dit idiote idee toch verder doorgedrukt wordt.